ÇOCUĞUNUZU OKULA ŞİMDİDEN HAZIRLAYIN

Geziler, yolculuklar, ziyaretler, arkadaşlar derken çocukların kendilerini özgür hissettikleri dönem; yerini kısıtlı uyku saatleri, dersler, ev ödevleri ve sorumluluklara bırakıyor. Açılış günü yaklaştıkça tüm ailenin gündemi bu konu olurken, çocuklar bir anda değişen bu sürece adapte olmakta ve en önemlisi okula mutlu başlamakta zorlanabiliyor. Ancak doğru bir iletişimle, çocukların okulun açılış gününü gergin bir şekilde değil heyecanla beklemesini sağlamak mümkün. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Emel Bellibaş, okul açılmadan önceki hafta çocukların ve ailelerin yapması gerekenleri anlattı.

Çocukların okula dönüşünü kolaylaştırmak ve duygusal olarak hazır olmasını sağlamak için öncelikle uyku ve yemek saatlerinin, eğlence zamanlarının yani yaşam biçiminin okula göre düzenlenmesi gerekiyor. Bu nedenle okul zamanında yattığı saati hedefleyerek, uykuya geçiş zamanını aralıklarla yarım saat geriye çekmek, yemek saatlerini yeniden düzenlemek adaptasyon sürecinde çok önemli. Yaşam biçimi okul dönemiyle uyumlu olan çocuklar okula daha kolay alışıyor.  

Çocuklar için sene sonunda kendilerine verilen ödevleri tamamlamaları tabi ki çok önemli. Ancak tatil, seyahat, misafirlik, arkadaşlarla etkinlikler derken yaz boyunca ödev yapmak bir hayli zorlaşabiliyor. Okulun açılmasına bir hafta kala okul ödevlerini sürekli anımsatmak ve yapılmamış yaz ödevlerini kısa sürede yapması için zorlamak çocukların okulun başlamasına yönelik olumsuz duygularını artırabiliyor. Çünkü sorumluluğu okulun başlamasıyla birlikte bir anda artırmak, çocuklarda kaygı oluşmasına neden olabiliyor. Bunun yerine, yapılabildiği kadar ders tekrarı yaptırmak; duygusal olarak çok fazla baskı yaratmadığı ve eski bilgilerini hatırlamasını sağladığı için süreci kolaylaştırabiliyor.

Tatilin son günlerinde çocuklara okulun açılacağı zamanı hatırlatmak önemli. Ancak bu haberin ifade edilme sayısı ve sıklığı büyük önem taşıyor. Son haftalarda çocuklara sürekli okulu ve sorumluluklarını anımsatmak onları rahatsız edebildiği gibi zorlayıcı da olabiliyor. Okulun başlayacağı bir kere konuşulduktan sonra bu konuyu sık sık anımsatmak, ileriki zamanın sürekli sorumluluklar ve sıkıcı aktivitelerle geçeceği korkusunu artırabiliyor. Özellikle “Sen bu saatlerde sitede oynamaya çok alıştın, bakalım okul açıldığında öğretmeninle mi oynayacaksın, dersler biriktikçe ne olacak?” gibi esprili bir dille uyarıcı göndermeler yapmak çocukları duygusal olarak olumsuz etkileyebiliyor. Yaz mevsimindeki rahatlığın, zamanı kolayca ve zevkli harcama konusundaki konforun okullar açıldığında sona ereceğini okul çağına gelmiş çocuklar zaten farkında oluyor. Bu nedenle bir kez yapılan ve sonrasında uygun hazırlık zamanında anımsatılan okul açılma haberi duygusal hazırlık için yeterli oluyor.

Çocuklara okuldan sürekli olarak bahsetmek adaptasyon sürecini olumsuz etkileyebiliyor. Eğitim, sorumluluk, rutin yatma ve yemek saatleri, kısıtlı oyun ve eğlence zamanları üzerine konuşmak hem aileler hem de okula gidecek çocuklar için oldukça sevimsiz. Bu nedenle çocuklarla bir sohbet havasında konuşmak, okulun sosyal ortamından, kulüp çalışmalarından, özlenen arkadaşlardan, yapılacak gezilerden, kutlamalardan bahsetmek, kısacası geçmiş okul yıllarına ait olumlu duygu yükü olan anıları hatırlatmak çocukların uyumunu kolaylaştırıyor.

Yaz tatili bile olsa çocukların tamamen sorumluluk duygusundan uzak tutulması, sadece okula alışma sürecini değil gelecekteki tutum ve davranışlarını da olumsuz etkileyebiliyor. Bu nedenle okulun açılmasına sayılı günler kala çocukların okula hazırlık dışında, sosyal hayata ilişkin alışkanlıklarının da geliştirilmesi büyük önem taşıyor. Evde kişisel hijyenin ve ev bakımının farkında olan, temizlikte, alışverişte ailesine yardım eden, evdeki tüm aktivitelerde faal olan çocuklar okul açıldığında da okulla birlikte gelen sorumluluklar karşısında yabancılık çekmiyor ve daha kolay adapte olabiliyor.

Çocukların okulu sadece bir sorumluluk alanı olarak görmesi ve oyun fikriyle okulu bağdaştıramaması, uzun bir yaz tatili sonrasında okula alışma sürecini olumsuz etkiliyor ve çocuklar eğitimlerine sürekli tatil hayali kurarak devam ediyor. Bu nedenle okulun sadece bir eğitim merkezi olmadığını, aynı zamanda bir sosyalleşme alanı olduğunu onlara göstermek gerekiyor. Bunun için okullar açılmadan önce bahçede ufak bir piknik yapmak, arkadaşlarla buluşmak, top oynamak, okulun çocukların gözünde duygusal olarak daha olumlu bir kimlik kazanmasına yardımcı oluyor. Ancak tüm bu olumlu özelliklerine karşın eğer çocuk okulu ziyaret etmek istemiyorsa onu zorlamamak ve hazır olmadığı bir karşılaşmadan kaçınmak çok önemli.

Yaz tatili boyunca farklı insanlarla tanışan, ev ortamından uzakta yaşayan çocukların okul açılmadan önce okul arkadaşlarıyla iletişime geçmesi ve onların sadece okul ortamında değil hayatın içinde de arkadaşları olduğunu hatırlaması önemli. Bu nedenle okula başlayacak olan çocukların, okul ve sınıf arkadaşlarıyla tatilin son dönemlerinde iletişimini artırması okula uyumu son derece kolaylaştırıyor.

Okula başlama mevsimi aynı zamanda önemli bir mevsim geçişi olan sonbahara denk geliyor. Özellikle güneşli bir tatilden sonra gündüz saatlerinin bir anda kısalması çocukları son derece olumsuz etkiliyor. Bu nedenle çocukların geçici, kısa süreli, basit öfkeli durumları, sıkıntı ya da ağlama hissi yaşamasının doğal karşılanması gerekiyor. Bu dönemde onlara çok ilgi göstermek ya da sürekli yargılamak ve tüm sıkıntısını okulun açılacak olmasına bağlamak süreci zorlaştırabiliyor.